Krzewy ozdobne w ogrodzie
Wiosna to tradycyjnie pora aranżacji naszych ogrodów. Przy doborze roślin do ogrodu
warto zwrócić uwagę na krzewy ozdobne, które posiadają ciekawe walory estetyczne i mogą
być wspaniałym uzupełnieniem całej kompozycji.
Krzewy są to wieloletnie rośliny drzewiaste nie tworzące wysokiego pnia, pędy główne
rozgałęziają się silnie, zagęszczając roślinę i zwiększając jej średnicę. Posadzone blisko
siebie tworzą zwarte grupy lub zarośla o efektownym wyglądzie, zwłaszcza w czasie kwitnienia.
Wysokość może wynosić od kilkudziesięciu centymetrów do kilkunastu metrów.
Wybranie odpowiednich gatunków do współczesnych zazwyczaj niewielkich ogródków przydomowych
i na działki nie jest łatwe i nie może być przypadkowe. Sadzi się je przecież raz na kilkanaście
lub kilkadziesiąt lat i trudno co roku zmieniać koncepcję. Krzewy i drzewa mogą pełnić różne
funkcje w ogrodzie - zdobić barwnymi kwiatami i owocami, gęstwiną różnych odcieni zieleni,
oddzielać ogród zielonym parawanem od ulicy lub tworzyć układ harmonijnie dobranych, zielonych
brył o różnych kształtach.
Do uzyskania odpowiedniego efektu dekoracyjnego nie jest konieczne wyszukiwanie nowych,
oryginalnych, a często bardzo drogich i trudnych w uprawie gatunków. Można oprzeć się na starej
wypróbowanej gamie roślin - roślinach uprawnych u nas od lat, oferowanych co roku w dużej ilości
przez szkółki materiału ozdobnego. Efekt zależy od starannego posadzenia i prawidłowej pielęgnacji
krzewów oraz od estetycznej kompozycji z pozostałymi elementami ogrodu.
Przygotowanie gleby
Przygotowanie gleby zależy od sadzonego gatunku. Pod krzewy sadzone wiosną przygotowujemy
glebę jesienią poprzedniego roku. Większość krzewów udaje się na glebie o pH 5,5-7,5, natomiast
azalie, różaneczniki, wrzosy i wrzośce wymagają odczynu kwaśnego pH 4,5-5,5 i bardzo źle reagują
na zawartość wapnia w glebie. Znajomość zasobności gleby w składniki pokarmowe umożliwia prawidłowe
nawożenie roślin.
Jesienne przygotowanie gleby rozpoczyna się od jej odchwaszczania, zwłaszcza od usunięcia
rozłogów perzu. Stosujemy 30-50 kg obornika dobrze rozłożonego na 10 m kwadratowych na całej
powierzchni przeznaczonej pod krzewy, gdyż korzenie ich rozrastają się bardzo szybko. Obornik
przekopujemy na zimę. Wiosną tylko spulchniamy glebę i przystępujemy do sadzenia krzewów.
Przy jesiennym sadzeniu krzewów, glebę przygotowujemy przynajmniej na miesiąc wcześniej.
Na powierzchni odchwaszczonej dajemy 15 kg kompostu na 10 m kwadratowych oraz nawozy mineralne
0,27 kg. Nawozy należy dokładnie wymieszać z glebą. Przy braku obornika i kompostu można
zastosować tylko nawozy mineralne.
Przeciętna gleba nie zawsze nadaje się do nasadzeń. Należy przygotować specjalną mieszankę
ziemi (torf kwaśny, ziemię wrzosową, przefermentowany obornik lub inne materiały o odczynie kwaśnym)
i następnie wypełnić dołki o głębokości 40-60 cm pod pojedyncze okazy lub większe, jeśli zamierzamy
sadzić grupy krzewów. Po osiągnięciu przez mieszankę pewnej spoistości można przystąpić do sadzenia.
Sadzenie
Kupując krzewy ozdobne do nasadzeń zwróćmy szczególną uwagę na bryłę korzeniową, która powinna
być dobrze zabezpieczona. Najlepiej kupować krzewy u znanego producenta i w pojemnikach. Powinny
to być rośliny młode, bujne, gęsto ulistnione i zdrowe. Krzewy z uszkodzoną bryłą, połamane,
przesuszone nie nadają się do sadzenia.
Sprawdzamy również wilgotność bryły i w razie stwierdzenia, że częściowo przeschła, zanurzamy
ją w naczyniu z wodą na 24-48 godzin, po czym sadzimy. Jeżeli stwierdzimy, że marszczy się skórka
na pędach, świadczy to o przeschnięciu krzewu. Zanurza się go także w wodzie aż do nasycenia nią
tkanek, o czym świadczy zniknięcie zmarszczek.
Krzewy liściaste najlepiej sadzić od drugiej połowy października do kończ listopada. Krzewy,
które są w pojemnikach, można sadzić w ciągu całego okresu wegetacji, uważając by nie uszkodzić
bryły korzeniowej. Bardzo ważną czynnością podczas sadzenia jest przycinanie uszkodzonych korzeni
do miejsca zdrowego i skraca się długie, tak aby mieściły się w dołku. Jesienią krzewy obsypuje
się ziemią, tworząc kopczyki w celu zabezpieczenia korzeni i szyjki korzeniowej przed mrozami.
Natomiast na wiosnę wokół posadzonych krzewów formuje się tzw. miskę i podlewa obficie, aby
gleba obsiadła.
Pielęgnacja krzewów
Pełne walory dekoracyjne krzewów zapewnia staranna pielęgnacja, polegająca na następujących czynnościach:
- cięcie krzewów - po posadzeniu i w dalszych latach uprawy,
- odchwaszczanie gleby - krzewy są bardziej wrażliwe na chwasty niż drzewa. Rozwój chwastów
skutecznie hamuje ściółkowanie (np. torf, liście, trociny). Ściółka zmniejsza straty wody z gleby
na skutek parowania, zmniejsza różnicę temperatur między dniem i nocą, chroni korzenie roślin
przed mrozem i uszkodzeniami mechanicznymi, a po rozkładzie wzbogaca glebę w próchnicę
i składniki pokarmowe,
- podlewanie - w okresach intensywnego wzrostu, kwitnienia i zawiązywania pąków zapotrzebowanie
roślin w wodę jest duże i w razie suszy trzeba je obficie podlewać. Najwięcej wody potrzebują
krzewy w pierwszym roku po posadzeniu, gdyż ich system korzeniowy jest jeszcze słabo rozkwitnięty,
- nawożenie:
- organiczne: wzbogaca glebę w próchnicę, poprawia strukturę gleby, zwiększa pojemność wodną
gleb lekkich, zwiększa przewiewność gleb ciężkich i powoduje szybsze nagrzewanie się gleby wiosną.
Nawozimy kompostem, dobrze rozłożonym obornikiem, krowieńcem, nawozem ptasim.
- mineralne: azotowe w dwóch dawkach: wczesną wiosną i najpóźniej do końca czerwca
(późniejsze zasilanie przedłużyłoby wegetację roślin, wskutek czego pędy nie zdążyłyby zdrowieć
do jesieni); fosforowe stosujemy wczesną wiosną, najlepszym nawozem z tej grupy jest superfosfat
pylisty (najszybciej działa); potasowe stosujemy wiosną - sól potasowa lub siarczan potasowy.
Do nawożenia pogłównego stosujemy nawozy ogrodnicze, tj. Mikro, Fruktus-1 i Fruktus-2, itd.
Zasilania wymagają: magnolie, migdałek, wajgela, róże, kalina, budleja, powojniki oraz azalie
i hortensje (tylko nawozami o odczynie fizjologicznie kwaśnym, np. siarczan amonu).
Jednym z motywów przy wyborze gatunków i komponowania krzewów w grupie może być ich dekoracyjność
podczas kwitnienia czy owocowania. Oto zestawienie popularnych i najczęściej spotykanych gatunków
krzewów, uwzględniające ich walory dekoracyjne o różnych porach roku.
Krzewy ozdobne z kwiatów
Marzec
- Dereń jadalny - krzew o wysokości 1,5-2 m, kwiaty żółte o brązowo-czerwonych pędach
i ciemno-zielonych liściach z szerokim białym brzegiem. Liście jesienią przebarwiają się
na karminowo. Polecone sadzenie w grupie lub pojedynczo.
- Wawrzynek wilczełyko - krzew do 1 m wysokości, najwcześniej kwitnący, kwiaty różowo-czerwone,
silnie pachnące. Lubi gleby próchnicze, wapienne, chłodne. Roślina trująca.
Kwiecień
- Wierzba iwa odmiana zwisła - forma drzewiasta, szczepiona na wysokości 1,5 m ze zwisającymi
do ziemi pędami. Najbardziej dekoracyjna wiosną podczas kwitnienia. Nadaje się do małych ogródków
i nasadzeń pojedynczych.
- Forsycja pośrednia - krzew do 2-3 m wysokości, obficie kwitnie wiosną przed rozwojem liści.
Kwiaty żółte, rurkowate.
- Magnolia pospolita - niewielkie drzewo o krzewiastym pokroju do 3-4 m wysokości. Dekoracją
są duże, mięsiste białoróżowe kwiaty. Lubi próchnicze, wilgotne i kwaśne gleby.
Maj
- Jabłoń purpurowa - drzewko około 2 m wysokości, kwiaty czerwone i różowe. Wymaga żyznych
i przepuszczalnych gleb.
- Karagana syberyjska - krzew około 2 m wysokości, kwiaty żółte.
- Lilak pospolity (popularnie: bez) - krzew do 5 m wysokości, kwiaty od białej do
ciemno-fioletowej barwy.
- Mahonia pospolita - niski zimno-zielony krzew do 1 m wysokości o kwiatach żółtych,
a od lata pokryty niebieskimi owocami. Doskonały na niskie, formowane żywopłoty.
- Migdałowiec trójklapowy - krzew lub drzewo o 1-2 m wysokości, o kwiatach różowych, wymaga
gleb żyznych, dobrze nasłonecznionych, a także okrywania, gdyż w czasie ostrych zim przemarza.
Najładniej wygląda na trawnikach - pojedynczo.
- Pigwowiec japoński - krzew o wysokości 1 m, o kwiatach pomarańczowych, jest nie tylko dekoracyjny,
lecz i pożyteczny. Może rosnąć na niezbyt żyznych glebach, dobrze znosi półcień i nasłonecznienie.
- Porzeczka krwista - krzew około 1-2 m wysokości, kwiaty koloru czerwonego. Rosną na każdej
glebie, tylko niezbyt suchej i jałowej. Można sadzić w miejscach zacienionych.
- Tawuła wczesna - krzew 1-2 m , kwiaty białe bardzo efektowna, odporna na mróz i suszę.
Skromne wymagania glebowe- na różnych glebach.
- Głóg dwuszyjkowy - krzew lub drzewo około 2 m o kwiatach białych, różowych, czerwonych.
- Kalina koralowa - krzew do 2 m, kwiaty białe. Gleba wilgotna, dość żyzna, źle znosi mróz.
- Tamaryszek drobnokwiatowy - krzew 1-2 m wysokości, kwiaty różowe bardzo drobne, ale
gęsto zebrane w kłosy, dające wrażenie mgiełki. Wymaga dużo światła, ale jest odporny
na zasolenie gleby.
- Złotlin japoński - krzew 1-2 m wysokości, kwiaty żółte, niewymagający.
- Różaneczniki - krzewy zimno-zielone o dużych skórzastych liściach, wysokość 1-3 m,
kolory: biały, fioletowy, różowo-fioletowy, szkarłatno-czerwony, jasno-lila, ciemno-lila,
różowy, czerwony. Gleba zasobna, próchnicza.
Czerwiec
- Jaśminowiec wonny - krzew do 2 m wysokości, kwiaty białe, małe wymagania co do gleby,
stanowisko słoneczne lub cieniste, wytrzymały na mróz.
- Krzewuszka ogrodowa - krzew 1-2 m wysokości, kwiaty czerwone lub różowe, gleby przeciętne,
w czasie ostrych zim przemarzają.
- Pięciornik krzewiasty - krzew do 1 m wysokości, kwiaty żółte. Stanowisko słoneczne,
bardzo tolerancyjny co do gleby.
- Wiciokrzewy - pnącze, kwiaty pomarańczowo-czerwone, biało-różowe, złotawo-białe, żółte,
czerwone, szybko rosną, wytrzymałe na mróz. Lubią żyzną i dość wilgotną glebę oraz ciepłe i
zaciszne miejsca. Rosną dobrze w słońcu i w cieniu.
- Złotokap zwyczajny - drzewo i krzew do 2 m wysokości, kwiaty żółte. Wymaga żyznych
i niezbyt kwaśnych gleb.
- Żylistek szorstki - krzew do 2 m wysokości, kwiaty biało-różowe, kwitnie szczególnie
obficie na stanowiskach słonecznych i wilgotnych.
Lipiec
- Budleja Davida - krzew do 2 m wysokości, kwiaty białe, różowe lub czerwone, gleby żyzne,
przepuszczalne, miejsce nasłonecznione.
- Tawuła drobna - krzew do 1 m wysokości, kwiaty różowe, czerwone, dobrze rośnie na każdej glebie.
Sierpień
- Hortensja - krzew do 1,5 m wysokości, kwiaty białe, różowe. Miejsce słoneczne lub półcieniste.
- Powojniki - pnącze o wyjątkowo bogatym kwitnieniu od czerwca do września w wielu kolorach,
stanowisko ciepłe, słoneczne, gleby żyzne, wilgotne. Wymaga okrycia na zimę.
Wrzesień
- Rdest Auberta - silnie rosnące pnącze o kwiatach rozwijających się od września do października,
wymaga silnych podpór, miejsca słoneczne, niezbyt żyzne gleby, wymaga zasilenia, podczas suszy
wymaga podlewania.
Krzewy ozdobne z owoców
Lipiec
- Bez koralowy - krzew 2-5 m wysokości, owoce czerwone.
- Perukowiec podolski - drzewo i krzew do 2 m wysokości. Srebrzysto-różowe puszyste owocostany,
gleby ubogie, wapienne.
- Wawrzynek wilczełyko - owoce czerwone.
Sierpień
- Dereń biały - owoce białe do października, krzew o wysokości 1-2 m.
- Dereń jadalny - owoce czerwone do października, drzewo i krzew o wysokości 1-2 m.
- Ognik szkarłatny - owoce czerwone do grudnia, krzew o wysokości około 1 m, wytrzymały
na mrozy, rośnie na każdej glebie dobrze nasłonecznionej.
- Suchodrzew zwyczajny - owoce czerwone, krzew o wysokości 1-2 m. Nie ma większych wymagań.
Wrzesień
- Berberys zwyczajny - krzew o wysokości 1-2 m, owoce czerwone do marca.
- Jabłoń purpurowa - czerwone owoce do listopada.
- Mahonia pospolita - owoce granatowe do grudnia.
- Rokitnik zwyczajny - drzewo i krzew do 2 m wysokości, owoce pomarańczowe do marca,
gleby piaszczyste, przepuszczalne.
Opracowanie: G. Wysocki,
na podstawie: T. Wypych "Krzewy ozdobne w ogrodzie"
Foto: Marta Ceglarek